Franc Weerwind, minister voor rechtsbescherming, neemt het rapport ‘Gokken met Gezondheid, advies online kansspelen’ van de Nationaal Rapporteur Verslavingen (NRV) ter harte en denkt na over een groot aantal maatregelen rondom Kansspelen op afstand. Onder andere aanscherping van de reclameregels en het instellen van een overkoepelend speellimiet staan op de agenda. Weerwind stuurde in dit kader een brief naar de Tweede Kamer. Hieronder een bloemlezing van deze kamerbrief.
Op 28 september 2023 heeft de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) het rapport ‘Gokken met Gezondheid, advies online kansspelen’ van de NRV aan de Tweede Kamer gepresenteerd. Dit rapport richt zich op online kansspelen, gelegaliseerd onder de Wet kansspelen op afstand, en de daaraan verbonden risico’s op kansspelverslaving. De NRV heeft 22 aanbevelingen gedaan om aanvullend beleid te formuleren en schade door online kansspelen te minimaliseren.
Tweede Kamer wil snelheid zien van Weerwind
De vaste Kamercommissie Justitie en Veiligheid heeft snelheid gevraagd in de beleidsreactie op dit rapport. Weerwind heeft namens de staatssecretaris van VWS en de minister voor Langdurige Zorg en Sport zijn beleidsreactie naar de Tweede Kamer gestuurd. Als minister voor Rechtsbescherming is Weerwind verantwoordelijk voor kansspelbeleid en mede-opdrachtgever van het Verslavingspreventiefonds. De staatssecretaris van VWS is verantwoordelijk voor verslavingspreventie en mede-opdrachtgever van het fonds, terwijl de minister voor LZS betrokken is vanwege de verslavingszorg.
Sinds de opening van de online kansspelmarkt op 1 oktober 2021 zijn er zorgen geuit over overmatige reclame en de naleving van de zorgplicht door kansspelaanbieders. Weerwind erkent deze zorgen en heeft in de afgelopen twee jaar maatregelen genomen om spelers te beschermen. Dit omvatte onder andere het verbod op ongerichte reclame voor online kansspelen en aangekondigde maatregelen met betrekking tot zorgplicht en speellimieten. Weerwind streeft naar een evenwichtige aanpak op het gebied van consumentenbescherming, verslavingspreventie en het tegengaan van kansspelgerelateerde fraude en criminaliteit.
De aanbevelingen van de Nationaal Rapporteur Verslavingen dienen als waardevolle richtlijnen voor verslavingspreventie, waar Weerwind direct op reageert. Sommige aanbevelingen zijn al in gang gezet door instanties zoals de Kansspelautoriteit (Ksa), de staatssecretaris van VWS en Weerwind zelf. De voortgang van deze initiatieven zal in december 2023 met de Tweede Kamer worden gedeeld. Andere aanbevelingen vereisen mogelijk aanvullend onderzoek en wetswijzigingen, waarbij de resultaten van de wetsevaluatie in de tweede helft van 2024 worden afgewacht.
Reclameregels moeten nog strenger
Een specifiek aandachtspunt is de impact van overmatige reclame op spelers, vooral kwetsbare personen. Weerwind heeft al strengere reclameregels geïmplementeerd binnen de grenzen van de wet, zoals het verbod op rolmodellen voor risicovolle kansspelen en ongerichte reclame voor online kansspelen. De effectiviteit van deze beperkingen wordt nog geëvalueerd. Als blijkt dat de genomen maatregelen onvoldoende bescherming bieden, overweegt Weerwind een algeheel reclameverbod, hoewel dit proportioneel moet blijven.
Bewustwording van de risico’s van online kansspelen is essentieel. Samen met de staatssecretaris van VWS en de Ksa investeert Weerwind in bewustwordingsactiviteiten voor kwetsbare groepen, met lopende pilots en plannen voor gerichte bewustwordingsactiviteiten in de toekomst. Kansspelaanbieders hebben ook de verantwoordelijkheid om spelers te informeren en hulp aan te bieden. Weerwind zal de Tweede Kamer in december 2023 op de hoogte stellen van de voortgang in deze activiteiten en samen met de Ksa evalueren of verbeteringen in de informatievoorziening door kansspelaanbieders noodzakelijk zijn.
Gokbedrijven moeten beter informeren
Naast bewustwording benadrukt Weerwind het belang van informatievoorziening door kansspelaanbieders. Deze aanbieders moeten niet alleen spelers wijzen op de risico’s van kansspelen en beschikbare hulp in het kader van hun zorgplicht, maar ook duidelijke informatie verstrekken over Cruks (Centraal Register Uitsluiting Kansspelen). Het is van cruciaal belang dat deze informatie gemakkelijk toegankelijk is voor spelers, vooral gezien de obstakels die mensen ervaren bij het zoeken naar hulp en zorg.
Momenteel houdt de Ksa toezicht op de naleving van deze verplichtingen door kansspelaanbieders. Na de evaluatie van de Wet kansspelen op afstand zal worden gekeken of en hoe de informatievoorziening door deze aanbieders verbeterd moet worden. Als onderdeel van het pakket maatregelen rondom speellimieten wordt ook onderzocht hoe spelers op de risico’s van online kansspelen kunnen worden gewezen bij het bepalen van hun speelgedrag. Hierbij wordt specifiek gekeken naar de beschikbare ondersteuning via Cruks en Loket Kansspel.
Weerwind hecht grote waarde aan transparantie en het creëren van een veilige omgeving voor spelers. Om deze reden zal hij de Tweede Kamer in december 2023 informeren over de voortgang van deze initiatieven en eventuele verdere stappen die genomen worden om de informatievoorziening en bewustwording te verbeteren.
Tot slot benadrukt Weerwind dat het waarborgen van de bescherming van kwetsbare groepen en het voorkomen van kansspelverslaving topprioriteit blijft. Hij zet zich in voor een gebalanceerde aanpak die enerzijds spelers informeert en anderzijds kansspelaanbieders aanspoort tot verantwoordelijk gedrag. Deze gezamenlijke inspanningen zijn cruciaal om een veilige en gezonde omgeving te creëren binnen de online kansspelmarkt, waarin spelers worden beschermd tegen de risico’s van gokverslaving en overmatig spelen. Weerwind blijft zich actief inzetten om deze doelen te bereiken en zal de Tweede Kamer blijven informeren over de voortgang van de genomen maatregelen en de resultaten van de evaluaties.
Geschikte Interventies
Om spelers te beschermen tegen de risico’s van kansspelen is het naast een goede informatievoorziening van groot belang dat problemen tijdig worden gesignaleerd en er passend wordt ingegrepen. Een adequate invulling van de zorgplicht door kansspelaanbieders is hierbij cruciaal, zoals terecht benadrukt wordt door de NRV. In dit kader adviseert de Nationaal Rapporteur Verslavingen richtlijnen voor kansspelaanbieders, opgesteld door onafhankelijke deskundigen.
Weerwind is het eens met de NRV dat een duidelijker en steviger kader nodig is voor de invulling van de zorgplicht. Deze conclusie volgt ook uit het recente onderzoek over de zorgplicht dat de Ksa heeft uitgevoerd. De komende tijd wordt vol ingezet op het kansspelbeleid om samen met de Ksa aanscherpingen door te voeren. Dit omvat onder andere real-time monitoring verplicht stellen, het aanscherpen van indicatoren voor risicovol speelgedrag en het blokkeren van accounts bij risicovol gedrag. De Ksa streeft ernaar om begin 2024 strengere kaders op te nemen in de beleidsregels. Daarnaast ontwikkelt Weerwind een uitgebreid pakket maatregelen met betrekking tot speellimieten, boven op de bestaande maatregelen in de Wet Wet kansspelen op afstand. Concrete details van deze maatregelen worden in december 2023 gedeeld met de Tweede Kamer.
Specifiek wat betreft speellimieten adviseert de NRV om overkoepelende speellimieten verplicht te stellen. Weerwind erkent het belang hiervan en onderzoekt samen met het ministerie hoe deze limieten technisch mogelijk en praktisch uitvoerbaar kunnen worden. Het doel is te voorkomen dat spelers bij het bereiken van hun limiet bij de ene aanbieder uitwijken naar een andere aanbieder. Overkoepelende speellimieten kunnen een belangrijke rol spelen in het beperken van onmatig speelgedrag en vroegtijdige interventie. Deze overwegingen worden meegenomen in de voorbereiding van een wetswijziging na de evaluatie van de Wet Wet kansspelen op afstand, waarvan de resultaten verwacht worden in de tweede helft van 2024.
Passende zorg kansspelaanbieders
De NRV benadrukt terecht dat het vragen om hulp bij problemen door deelname aan kansspelen vaak wordt bemoeilijkt door gevoelens van schuld en schaamte. Om deze reden is het van groot belang dat laagdrempelige hulp beschikbaar is en goede doorverwijzing plaatsvindt naar professionele zorg. Vanuit het Verslavingspreventiefonds wordt ingezet op vroegsignalering door professionals en anderen in de omgeving van spelers, ondersteund door bewustwordingsactiviteiten en Loket Kansspel. De versteviging van de zorgplicht van kansspelaanbieders draagt bij aan betere signalering en interventies. Het blijft essentieel dat deze stappen naadloos op elkaar aansluiten om drempels tot het vragen om hulp te minimaliseren en escalatie van problemen te voorkomen. Verbeteringen in het proces en de samenwerking rond vroegsignalering en doorverwijzing naar zorg zullen worden gedeeld in de werkagenda verslavingspreventie, die gelijktijdig met de brief van december 2023 met de Tweede Kamer wordt gedeeld.
Om de kwaliteit van de verslavingszorg te verbeteren, adviseert de NRV het opstellen van een multidisciplinaire richtlijn voor behandeling van gedragsverslavingen en een kwaliteitsstandaard voor screening, diagnostiek en behandeling. Weerwind zal dit advies delen met Verslavingskunde Nederland (VKN) en Alliantie kwaliteit in de geestelijke gezondheidszorg (Akwa ggz) om te waarborgen dat goede en toegankelijke zorg wordt geleverd aan degenen die het nodig hebben.
Kennis over kansspelverslaving
Hoogwaardig onderzoek en monitoring van kansspelverslaving en gerelateerde schade zijn van groot belang. Momenteel wordt het meerjarige onderzoeksprogramma ‘Preventie van Kansspelverslaving’ gefinancierd uit het Verslavingspreventiefonds. Daarnaast worden er periodieke onderzoeken onder spelers uitgevoerd om inzicht te krijgen in de risico’s en deelname aan verschillende kansspelen. Deze data zullen worden gecombineerd met andere bronnen om een holistisch beeld te vormen van de situatie in Nederland. Structurele monitoring wordt momenteel ontwikkeld om tijdig bijsturing mogelijk te maken.
Om de kennisbasis te versterken, overweegt Weerwind samenwerking met het Trimbos-instituut om gokken op te nemen in hun Nationale Drug Monitor, zoals geadviseerd door de NRV. Onafhankelijke deskundigen zullen worden betrokken bij beleidsontwikkeling om een effectieve aanpak te waarborgen. Daarnaast wordt een expertisecentrum voor (preventie van) kansspelverslaving opgericht om expertise te bundelen en wetenschappelijke kennis te bevorderen.
Overkoepelende adviezen
Wat betreft overkoepelende adviezen, benadrukt de Nationaal Rapporteur Verslavingen het belang van het verbieden of eisen stellen aan spelen met een aantoonbaar hoog risico. Bestaande eisen in de Wet kansspelen op afstand beschermen spelers al tegen de meest risicovolle elementen van online kansspelen. Verdere aanscherpingen zullen worden overwogen na de evaluatie van de wet in 2024.
De NRV stelt voor het perspectief te verbreden naar het voorkomen van kansspelgerelateerde schade in brede zin. Hoewel dit een interessante gedachte is, vergt dit een gedegen analyse en onderzoek naar de te verwachten effecten. Het voorkomen van risicovol speelgedrag en kansspelverslaving blijft de primaire focus, met verdere beslissingen gebaseerd op evaluaties en feitelijke bevindingen.
Tot slot adviseert de NRV om het preventie- en verslavingsbeleid van kansspelen bij het ministerie van VWS te beleggen vanwege de samenhang met beleid rond alcohol, drugs en tabak. Dit advies zal worden meegenomen in de beleidsverantwoordelijkheden van een volgend kabinet, in lijn met de continuïteit en cohesie van het preventiebeleid in Nederland.